Bilişim Toplumuna Evrilmek Üzerine Düşünceler


H. Kemal Ilter
2015


Birçok kişinin günlük hayatında kullandığı gibi bir Bilgi Toplumu mevcut değil. Bunu basit olarak şöyle söyleyebilirim; nasıl Tarım Toplumu kullanılıyorsa saban toplumu yerine, Endüstri/Sanayi Toplumu, makine veya fabrika toplumu yerine, bilgi yerine bilişimin kullanılması uygundur. Bilişim Toplumudur bunun adı.

Bilişim toplumu, temelde bilişim şekillendirdiği bir hayatı yaşar, düşünür, yazar ve bilişir. Modern iletişim yöntemlerini kullanır ve iletişim kurar. Konuşur, mesaj yazar, chat yapar. Bilginin belirli bir noktadan başka bir yere iletilmesi ya da ulaştırılması için çabalar. Bu çabaya farklı kaynaklardan gelen bilgiyi elde etmek de dahildir. Bu faaliyetleri bazı aletler kullanarak da gerçekleştirebilir. Bilgisayarlar, tabletler, mobil telefonlar ve diğer bileşenleri bu faaliyetler için kullanıyorsa toplum, işte bu bilişim toplumudur kabaca.

Bilginin ortaya çıkma, işleme ve iletilme hızı aynı zamanda bilişim toplumunun da hızını belirler. Toplumun hızı ise bireyler üzerinde açıkça görülür. Bilişim toplumunun bireyleri de içinde yaşadıkları toplumun hızına ayak uydurmak için koşuşturur. Günlük hayatı içinde birey, yaşamının bir kısmını da bilişime ayırır. Yazılı ve görsel iletişim, mekandan ve zamandan farklı kılar bilişim toplumu bireyini. Arzu ettiğinde istediği şeyi yazar ya da paylaşır. Paylaşım, elektronik ortamda olduğunda geleneksel iletişim kanallarını değiştirir.

Bilişim toplumu bireylerinin davranış türleri:

  • Proaktif davranış: Gelecekte ortaya çıkabileceği düşünülen bilişim ihtiyaçlarının giderilmesi veya yeni bir bilişim ihtiyacının ortaya çıkarılması proaktif bilişim davranışı olarak görülebilir. Bu davranış, sadece bireyin özelliklerini değiştirmek üzere gerçekleşmez aynı zamanda toplumu da biçimlendirir. Birey, varolan bilişim kaynaklarını yetersiz bulur ve bunları geliştirmek için sisteme müdahale eder.
  • Aktif davranış: Halihazırdaki bilişim kaynaklarının optimum şekilde kullanımını amaçlayan bu davranış ancak belirli alanlar sözkonusu olduğunda gerçekleşebilir. Odağın belirli bir yöne doğru kanalize edilmesi diğer odakların arka planda kalmasına neden olur. Bundan dolayı, birey belirli alanlarda aktif davranış sergileyebilirken, diğer alanlardaki davranışları farklı olabilir.
  • Nötr davranış: Çevresindeki teknolojik ve bilişsel değişime karşı düşük düzeyde tepki verebilen bir bireyin davranışıdır. Varolan durumunu ve iş yapma şeklini bir şekilde korumaya çalışırken, değişim yönündeki çevre baskısını yavaşça absorbe eder. Belirli bir zaman sonra, toplumun genel yapısını teşkil eden diğer bakış açılarına uyum gösterir.
  • Pasif davranış: Bilişimde ortaya çıkan yeniliklerin, insanın yaşamını negatif yönde etkilediğini düşünen bir bireyin davranışıdır. Özellikle bilişimle ilgili araçları kullanmak istemez.
  • Tepkisizlik: Bu gruptaki bireylerin davranışı diğer grup bireylerinden çok farklıdır. Değişim yönünde ya da tersi yönde bir tepkisi yoktur. Doğduğundan bugüne aynı bilişim araçlarını kullanır, gelecekte de değiştirmeye niyeti yoktur. Herhangi bir yeniliğe tepkisinin ortaya çıkması için 30 yıl geçmesi ve bu yeniliğin 'yenilik' özelliğini kaybetmesi gerekir.

Devam edecek...